Zelfkritiek: je hebt je moeder ingeslikt, die je wil beschermen en behoeden
Moeder als innerlijke criticus
Zelfkritiek is alsof we onze moeder hebben ingeslikt, waarna we haar stem, haar teksten en haar intonaties, binnenin ons horen echoën:
“Doe dit niet. Doe dat niet.”
Dichter des Vaderlands Esther Naomi Perquin schreef het gedicht voor de Boekenweek 2019, die als thema ‘Moeder de vrouw’ meekreeg. Toen het werd voorgelezen bij De Wereld Draait Door, hoorde ik hierin vooral een heldere vertaling van het thema ‘innerlijke criticus’ zoals ik dat breng in de zelfcompassietraining.
Behoeden en beschermen
Want ook al is de toon van onze innerlijke criticus vaak scherp en – zacht uitgedrukt – ongeduldig, meestal* ligt er onder al die harde taal een intentie om ons te behoeden en te beschermen.
“Eet je groente op,” opdat je gezond zult zijn.
“Treuzel niet zo,” opdat je geen uitbrander zult krijgen van de leraar.
“Die broek maakt je dik,” opdat je iets zult aantrekken waarmee je in je sociale groep beter in de smaak zult vallen.
*) Meestal ligt er een goede bedoeling aan ten grondslag, echter er zijn ouders die helemaal niet met het welzijn en de toekomst van hun kroost bezig zijn. Soms is er geen oog voor het kind en gaat deze algemene stelregel dus niet op. Heb je hier vragen over, aarzel dan niet om contact met mij op te nemen.
Moeder
Zoals ze in je praat en dingen vindt, dwars door je eigen woorden
klinkt, vaak ongevraagd, doe je haar nou wat opzij, je hebt toch
ogen, waarom moet dat nou zo open, die mouwen staan
je raar en doe een das om als het waait.
Zoals ze in je borstkas zucht wanneer je iets onnodigs dreigt te kopen,
zegt dat suiker, vet, voor je bloed, je hart, je lever slecht, door
drank en sigaretten is gekwetst, als je slordig oversteekt
of fietst door rood – je mag van haar niet dood,
niet eens geschud, geschaafd.
Als een achtervolgingsscène die een leven lang vertraagd
wordt afgespeeld. Ze loopt je na. Dit voortbewegen,
één en twee, in hetzelfde beeld.
Zo vaak val je tegen, zo vaak val je mee. Steeds ongevraagd
gered. Bij hond, stoep, hek en noodlot weggegrist.
Je kijkt naar haar. Je weet niet wie ze is.
(Esther Naomi Perquin)
Een andere stem
In de zelfcompassietraining leer je:
- erkennen dat deze zelfkritiek pijn doet;
- dat je een ‘onzichtbaar contract’ hebt met je innerlijke criticus;
- dat dit contract je heeft gediend in het verleden, maar nu niet functioneel meer is;
- een andere stem ontwikkelen: een compassievolle stem.
Want hoewel deze ‘ingeslikte moeder’ het misschien goed bedoelde, het is niet wat je hier en nu helpt.
Weten is één ding, een andere is om ook daadwerkelijk anders met jezelf te leren praten. Daarom is het een training, waarin je stap voor stap toewerkt naar liefdevolle vriendelijkheid naar jezelf.
